Wolontariusz to osoba pracująca na zasadzie wolontariatu. Innym określeniem jest ochotnik (choć ten wyraz ma też inne znaczenia) Określenie bezpłatna – nie oznacza bezinteresowna, lecz bez wynagrodzenia materialnego. W rzeczywistości wolontariusz uzyskuje korzyści niematerialne: satysfakcję, spełnienie swoich motywacji (poczucie sensu, uznanie ze strony innych, podwyższenie samooceny itd.), lepszą pozycję na rynku pracy. Określenie wykraczająca poza związki rodzinno-koleżeńsko-przyjacielskie oznacza, że wolontariatem nie jest każda praca na rzecz innych. Np. pomoc własnej babci wolontariatem nie jest, natomiast pomoc starszej osobie w pobliskim domu starców-jest.
Wolontariat jest zapewne tak stary, jak sama ludzkość. Na początku nie miał ram instytucjonalnych, z czasem zaistniał w organizacjach kościelnych, samopomocowych, a wreszcie pozarządowych.
Zasadniczym pojęciem związanym z wolontariatem jest motywacja. Aby dana praca wolontaryjna była pomyślna, zazwyczaj konieczne jest, aby zarówno wolontariusz, jak i organizacja z nim współpracująca były świadome motywacji wolontariusza.
Najczęstsze motywacje wolontariuszy:
– chęć zrobienia czegoś dobrego, pożytecznego;
– potrzeba kontaktu z ludźmi lub nawiązania nowych znajomości;
– chęć bycia potrzebnym;
– chęć spłacenia dobra, które kiedyś od kogoś się otrzymało;
– chęć zdobycia nowych umiejętności oraz doświadczeń zawodowych i życiowych;
– pobudki religijne.
– dążenie do podniesienia standardu życia, które powoduje, że najpierw zaspokaja się własne potrzeby (np. samodzielne mieszkanie), a dopiero w drugiej kolejności potrzeby społeczne;
– relatywnie niskiej świadomości możliwości działania społecznego w organizacjach pozarządowych.
Do tej pory wolontariat w zasadzie nie istnieje w polskim prawie. Stwarza to duże praktyczne bariery dla rozwoju tej formy pracy. W czerwcu 2003 r. weszła w życie Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie.
-przygotowywaniem obydwu tych grup do współpracy.
Często spotykana jest jeszcze opinia, że wolontariuszem mogą być tzw. społecznicy, ludzie „stworzeni” do pomagania innym. Organizacje pozarządowe na podstawie własnych doświadczeń we współpracy z wolontariuszami wyraźnie sprzeciwiają się takiemu stanowisku i przekonują, że wolontariuszem może zostać każdy, bez względu na wiek, płeć, poziom zamożności, zawód, wykształcenie, doświadczenie itd. Niezbędne są za to takie cechy jak odpowiedzialność i uczciwość.